Dokuz Tip Mizaç Modeli (DTMM) ile öğrencilerin mizaç yapılarına uygun olarak hangi öğrenciye nasıl bir eğitim verileceği, nasıl davranılacağı tespit edilebiliyor.

Çocuklar, gençler, yetişkinler farklı farklı kişilik ve mizaç özelliklerine sahip. Kırılgan, içe dönük, doğal, meraklı, araştırmacı, titiz veya düzenli olabilirler. Gazi Üniversitesi Gazi Eğitim Fakültesi Sınıf Öğretmenliği Bölümü Öğretim Üyesi Prof. Dr. Ziya Selçuk, Türkiye Özel Okullar Birliği Derneği tarafından hizmet içi eğitim programları kapsamında düzenlenen seminerde öğretmenlere Dokuz Tip Mizaç Modeli'ni (TDMM) anlatarak, çocuklara, buna göre yaklaşmaları önerisinde bulundu. Dokuz Tip Mizaç Modeli'ni, "Öğrencilerin mizaç yapılarına uygun olarak hangi öğrenciye nasıl davranılacağının belirlenmesine yardımcı olan bir model" olarak açıklayan Selçuk, şu bilgileri verdi:

"Herhangi bir kişilik veya yetenek testi belli sınırlılıklar taşıyor. Dokuz Tip Mizaç Modeli'nde aslında her bir mizaç tipinin kanatları var ve insan eşzamanlı olarak hem bu ana mizaç yapısını taşıyabilir hem de bir kanada kayabilir. Bu da dokuz değil, 18 olur veya 27 olur. Ama temelindeki ana faktörler dokuz tane. Bir öğretmen, öğrenci ve velinin mizacını bilirse onlara ne tür bir eğitim verebileceğini çok daha rahatlıkla tespit edip, toplumu bütün olarak ele alma şansı olur.

Öğrencinin ailesi, arkadaşı, bütün sosyal faktörler bir çocuğu etkiliyor. DTMM, bu etkileri bütünsel olarak ele almamızı sağlıyor. Hemen yarın gidip okulda uygulama olanağı da var. Bazı kuramsal testler de var ama sonra nasıl uygulanacağı konusunda bilgi vermiyor, bu nedenle DTMM hemen uygulanabilir ve sonuç veriyor.

Eğitim modelinin tümü için bir model teşkil ettiğinden, biz nasıl bir insan modeli yetiştirmek istiyoruz, bu araçlar nedir, sistemi nasıl daha güçlendirebiliriz, nasıl daha uyumlu toplum geliştirebiliriz hatta toplumdaki liderlerin bile mizaç yapılarından yola çıkarak ne tür davranış yapıları geliştireceklerini kestirmek mümkün."

1- YENİLİK VE HAZ ARAYANLAR

• Girişken, çok hareketli, dikkati dağınık
• Çabuk ilişki kuran, çok konuşan, dağınık, düzensiz, savurgan
• Dışadönük, pratik, sıkıntıdan kaçınan
• Meraklı, tecrübe eden, kısıtlanmaktan çok rahatsız olan
• Neşeli, muzip, iyimser, gailesiz
• İnovatif, çağrışımları hızlı, çabuk sıkılan, sabırsız
• Hayalci, vizyoner, keyif ve eğlenceye düşkün

2- SEVGİ VE İLGİ BEKLEYENLER

• Sevgi dolu, çok duygusal - çabuk etkilenen
• Samimi, sempatik - ısrarcı, tutturmacı
• Sıcakkanlı, dışadönük - alıngan
• İletişim yetenekleri güçlü - manipulatif
• Arkadaş canlısı - sitemkar
• Yardımsever, fedakar - ölçüsüzce veren

3- BİREYSELLİK VE ÖZGÜNLÜK SEVENLER

• Sıra dışı, aykırı
• Doğal, içten, nazik, içedönük
• Empatik, duyarlı, naif, hassas
• Aşırı duygulu, romantik,
• Sanatsal, estetik bakış açısına sahip, duygularının anlaşılmasını bekleyen
• Kendini bulmaya çalışan, Kusursuzluk ve imrenen

4- BAŞARI VE POPÜLER İMAJCILAR

• Hedefine kilitlenen, duygularını kendisine engel yapmayan
• Yarışmacı, hırslı
• Pratik, pragmatik, kurnaz
• Adaptif, çıkarını önceleyen
• Çalışkan, üretken, dinlenmeyi ihmal eden
• Motive eden

5- KUSURSUZLUK VE DÜZEN İSTEYENLER

• Mükemmeliyetçi, idealistve detaycı
• Olgun, prensipli, gergin, katı
• Adil, ahlakçı, sorumluluk sahibi, hata ve kusurlara tahammül etmekte zorlanan
• Titiz, düzenli, programlı, eleştiren, yargılayan
• Sistematik, tanımlayıcı, sınıflandırıcı, kategorize eden

6- GÜÇ VE HAKİMİYET KURANLAR

• Hükmedici, otoriter, müdahaleci
• Önder, kendinden emin, sert, despot
• Kudretli, dayanıklı, zorlayıcı
• Koruyucu, cömert, tahammülsüz
• Girişimci, mücadeleci, kavgacı
• Net, dobra, cesur, öfkeli, çabuk parlayan

7- BİLGİ VE UZMANLAŞMA PEŞİNDEKİLER

• Gözlemci, analitik, içedönük, asosyal
• Derin meraklı, araştırmacı, kibirli
• Soyutlayıcı, kavramsallaştırıcı, mesafeli
• Objektif, duyguya uzak
• Mantık odaklı, soğuk
• Arşivci, paylaşmaktan hoşlanmayan

8- HUZUR BULMAYA ÇALIŞANLAR

• Uyumlu, sakin, çekingen, eyleme geçmekte zorlanan
• Sabırlı, esnek, erteleyen, akışına bırakan
• Barışçıl, yumuşak, "hayır" diyemeyen, pasif-agresif
• Arabulucu, yargılamayan, rahatına fazla düşkün
• Bütünleşmeci, çatışmaktan kaçınan, yavaş hareket eden

9- TEDBİRLİ VE KURALCILAR

• Tüm ihtimalleri gözeten, tedbirli, sorgulayan, sınayan, kötümser
• Rengini belli etmeyen, sivrilmeyen, kontrolcü
• Uyumlu, kuşkucu, endişeli
• Kurallara uymaya dikkat eden, inisiyatif almakta zorlanan
• Ketum, tutumlu, kararsız, emin olmayan
• Titiz, düzenli, hesapçı
• Otoritenin gerekliliğine inanan, bağımlı

HANGİ ALANLARDA ETKİLİ

Eğitsel, kişisel, mesleki rehberlik ile öğrenme biçimlerini anlamada, öğretmenin öğrenciyi tanımasında, aileyi tanımada ve öğretmeni tanıyarak onunla ortak dil oluşturmada etkili.

EĞİTİMCİLERE YOL HARİTASI ÇİZER

• Sistemi bütünsel değerlendirmeyi,
• Bireysel farklılıkları yaşam boyu değişmeyen mizaç temelinde tespit etmeyi,
• Mizaç yapısının çevresel şartlarla etkileşerek nasıl bir kişilik oluşturacağını öngörmeyi,
• Sağlıklı karakter ve kişilik gelişimine destek olmak için uygun yaklaşım belirlemeyi,
• Öğrenciyi merkeze alarak, okul yönetimi, öğretmen, veli ve öğrenci arasında kurulması gereken işbirliğinin yapısal modelini ortaya koymayı,
• Mizaç yapısı üzerinden öğrencinin gelişime açık potansiyellerini tespit etmeyi,
• Potansiyellerin ortaya çıkması için çevreyi uygun şekilde düzenlemeyi,
• Olumsuzluğa açık riskleri tespit etmeyi,
• Psikopatolojileri öngörebilmeyi ve önlemeyi sağlıyor.

Kaynak : Hürriyet Gazetesi